door Hélène Butijn

ZOETERMEER - De directie van Effatha wil excuses aanbieden aan dove ouderen voor de manier waarop zij als kind in het instituut zijn behandeld. De directie betreurt het dat het de kinderen werd verboden gebarentaal te gebruiken. Soms werd geweld gebruikt om dat verbod te handhaven.

Het instituut piekert nog over de juiste formulering van het excuus omdat het ex-werknemers, ,,die formidabel werk hebben verricht'', niet wil kwetsen, zegt algemeen directeur G. Schaart van Effatha. Volgens hem is onder oudere oud-leerlingen grote behoefte aan zulke excuses.

Een formele verontschuldiging past volgens Schaart in de huidige trend, waarbij excuses worden aangeboden door onder meer de paus en de Japanse premier. ,,Maar daarbij gaat het om oorlogshandelingen. Ons gaat het erom dat met het verbieden van gebarentaal de absolute eigenheid van doven werd ontkend. Zij konden hun wezen niet tot ontwikkeling brengen. Dat is niet aan individuele docenten te wijten, maar aan de toen heersende opvattingen. Het spijt ons dat het zo is gelopen, wij zien nu in dat het anders kon.''

Dove ouderen zijn volgens Schaart vaak 'zeer geëmotioneerd' over hun tijd bij Effatha. Daar was tot ongeveer 1950 het gebruik van gebaren verboden. Dove kinderen werden gedwongen klanken te leren uitspreken en te 'liplezen'. Gebarentaal werd alleen buiten de lessen oogluikend toegestaan. Schaart erkent dat het op Effatha voor de Tweede Wereldoorlog niet ongewoon was om kinderen te slaan als ze toch gebaren gebruikten. Volgens Schaart gebeurde dat doordat vanwege het verbod op gebaren vaak communicatieproblemen ontstonden. Nu krijgen kinderen zowel spreekonderwijs als NGT-les (Nederlandse gebarentaal).

22 september 2000, © dagblad Trouw
internetredactie@trouw.nl